Życie będzie biegło dalej aż kark skręci
Od kilkunastu lat zbieram wszelkie informacje i materiały o moim Stryju Jerzym Iszkowskim. Zgromadziłem już znaczącą dokumentację, ale też często są to opracowania powielające te same informacje – czasem interpretowane odmiennie i nie zawsze możliwe do zweryfikowania. Jednakże najważniejszym źródłem wiedzy o działalności i przeżyciach Jerzego są jego własne wspomnienia spisywane ręcznie w postaci notatek od początku wojny do roku 1943, gdy został przyjęty na kurs cichociemnych.
Notatki te, pozostawione w Londynie, na okres przylotu do Polski, Jerzy sprowadził z Anglii w 1947 roku. Na ich podstawie w latach 1952-1962 napisał wspomnienia, które tak opisał:
(…) Cykl wspomnień moich z okresu służby w lotnictwie zawarty jest w oddzielnych opracowaniach, zatytułowanych:
- Romantyzm lotnictwa.
- Na tyłach kampanii wrześniowej 1939 roku.
- Eskadra Nr 22.
- Droga wiodła przez Rumunię.
- Lotnictwo polskie we Francji.
- Dywizjon 304.
- Skrzydła polskie nad Atlantykiem.
- Powrót.
- Obrona przeciwlotnicza w II Wojnie Światowej.
- Orły górskie.
Autor [Jerzy Iszkowski]
Jerzy wspomnienia te spisał w postaci maszynopisu, prawdopodobnie w trzech/czterech kopiach. Po dłuższych poszukiwaniach udało się dotrzeć do maszynopisu pierwszych ośmiu części (przy braku 116 stron w części 6). Niestety nie wiadomo czy powstała część 9 i 10.
Całość wspomnień Jerzego jest niezwykłą relacją z 12 lat jego życia bogatego w znaczące nie tylko dla Niego wydarzenia – od 1930 do 1947 roku. Opisywane fakty, wydarzenia oraz obserwacje otoczenia są niepowtarzalnym obrazem tamtych czasów, a w warstwie przemyśleń jakże czasem aktualnych.
Na podstawie tych wszystkich informacji przygotowałem biografię Jerzego wplecioną w historię Rodziny Iszkowskich mającą wpływ na jego postawę i działania w jego jakże bogatym życiu. W treści biografii bezpośrednio wykorzystałem fragmenty jego Wspomnień najlepiej przedstawiające dane wydarzenie. Faktografię uzupełniły informacje z dokumentów przechowywanych w archiwum w RAF. Ilustracją jest też zbiór zdjęć Jerzego w kolejnych latach jego życia, które udało się pozyskać.
W tej mojej książce o Jerzym Iszkowskim pozwoliłem sobie skomentować najważniejsze wydarzenia z jego Wspomnień mając dostęp do aktualnych informacji i analiz tamtych czasów już sprzed ponad 70 lat.
Największym jednak wyzwaniem było przygotowanie całości Wspomnień Jerzego do druku. Teksty z maszynopisu zostały przeniesione w postać informatyczną. Następnie były one poddane redakcji z niezbędnymi minimalnymi poprawkami, według aktualnego nazewnictwa miejsc geograficznych, a także z aktualizacją informacji o osobach – przeważnie o wspominanych tamże lotnikach. Starałem się przy tym zachować oryginalny styl narracji Jerzego, pełny ekspresji emocji oraz barwnych opisów wydarzeń. Przygotowując te wspomnienia do druku, musiałem uwzględnić złożoność praw majątkowych do tych nieopublikowanych w całości Wspomnień.
Jerzy pisząc je w latach 1952-1962 miał zamiar je upowszechnić jak tylko będzie to możliwe, gdyż ówczesne czasy nie sprzyjały takim publikacjom. Po jego śmierci część tych Wspomnień, nie zawsze w oryginalnej wersji, była prezentowana fragmentami w kilkunastu publikacjach. Całość nie została nigdy opublikowana. Dzisiaj jeszcze na powszechnej pełnej publikacji tych Wspomnień na przeszkodzie stanęły skomplikowane relacje rodzinne oraz ówczesne i obecne prawo autorskie. Dopiero w 2032 roku, 70 lat od śmierci Autora znajdą się one w domenie publicznej - czyli wbrew intencjom Autora jego dzieło nie może być teraz upowszechnione.
Mając już swój wiek nie bardzo mogę czekać tyle lat, tym bardziej że dalsze ukrywanie tak niezwykłych wspomnień jest ogromną stratą dla pamięci o dokonaniach majora Jerzego Iszkowskiego, pilota Dywizjonu 304 oraz Cichociemnego, a także stratą dla opisu historii tamtych lat. Nie ma też już nikogo z bezpośredniej rodziny Jerzego, kto mógłby się zająć jego spuścizną. Dlatego też postanowiłem opracować redakcyjnie i wydać Wspomnienia Jerzego Iszkowskiego – mego Stryja, tak aby były one przynajmniej dostępne dla Rodziny oraz naszych znajomych, a także dla kilku specjalistycznych bibliotek, co jest zgodne z prawem.
W ramach serii pod tytułem będącym cytatem z tekstu wspomnień Jerzego:
Życie będzie biegło dalej aż kark skręci
bliskim tytułowi wspomnień Stefanii Kowickiej z Iszkowskich:
A życie musi biec dalej
przygotowałem cztery tomy tej serii.
TOM 1 : Wacław Iszkowski, mjr pil. Jerzy Iszkowski
TOM 2: por. pil. Jerzy Iszkowski, Odwrót
TOM 3: kpt. pil. Jerzy Iszkowski, 304 Dywizjon
TOM 4: mjr Jerzy Kord Iszkowski, Powrót
Zapraszam do czytania kolejno zamieszczanych tutaj fragmentów oraz cytatów ze wspomnień Jerzego Iszkowskiego.
